تیمور شرقی

تیمور شرقی که به سرزمین طلوع خورشید شهرت یافته، کشوری کوچک با جمعیتی حدود 1 میلیون و 200 هزار نفر در منتهی‌الیه شرقی مجمع الجزایر اندونزی واقع شده و به دلیل فاصله نزدیک به استرالیا از آب و هوایی خشک برخوردار است. تیمور شرقی بزرگترین و شرقی‌ترین جزیره از جزایر سوندای کوچک است. در شمال این جزیره، تنگخ امبای، تنگه وتار و دریای بزرگ باندا واقع شده‌اند. دریای تیمور جزیره را از سمت جنوب از استرالیا جدا می‌کند و استان سوندای شرقی اندونزی در غرب تیمور قرار دارد. مساحت تیمور شرقی 15006کیلومتر مربع است. اکثر مناطق این کشور کوهستانی است و بلندترین نقطه آن تاتامایلائو نام دیگر: رامِلائو است به ارتفاع ۲۹۶۳ متر. آب و هوای تیمور شرقی گرمسیری و به‌طور کلی گرم و مرطوب است اما فصل‌های بارانی و خشک مشخصی دارد.

پایتخت و بزرگترین شهر این کشور بندر دیلی با 50 هزار نفر جمعیت است و دومین شهر بزرگ کشور بائوکائو نام دارد. از دیگر شهرهای مهم تیمور شرقی می‌توان، مالیانا 22 هزار نفر و سوآی 21539 نفر و لیکیشیا 19000 نفر را نام برد. زبان رسمی در این کشور تتوم و پرتغالی است و زبانهای انگلیسی و اندونزیایی نیز کاربرد دارند. حدود 98 درصد جمعیت تیمور شرقی، مسیحی می باشند.

تیمور شرقی در 20 می سال 2002  از سوی سازمان ملل بعنوان یک کشور مستقل مورد شناسایی قرار گرفت. این استقلال نتیجه حمایت سازمان ملل و یوسف حبیبی سومین رئیس جمهور اندونزی از برگزاری رفراندوم در آگوست 1999 می باشد، اولین انتخابات پارلمانی دموکراتیک این کشور در 30 آگوست 2001 برگزار گردید و حدود 91 درصد از واجدین شرایط جهت تشکیل مجلس مؤسسان رأی دادند. در مارس 2002 مجلس مؤسسان قانون اساسی این کشور را براساس مدل پرتغالی تهیه نمود. براساس این سیستم، رئیس جمهور به صورت مستقیم و با قدرت اجرایی محدود به عنوان رئیس کشور انتخاب می شود. نخست وزیر رئیس دولت است. نخست وزیر رسماً توسط رئیس جمهور انتخاب می شود چرا که رهبر حزب سیاسی می باشد و اکثریت را در پارلمان داراست.

رئیس جمهور در تیمور شرقی با رأی مردم برای مدت 5 سال انتخاب می شود. رئیس جمهور احترام به قانون اساسی و نهادهای دولتی را تضمین می نماید و در زمان ضرورت به عنوان تسهیل کننده و حل و فصل کننده اختلافات عمل می نماید. وی اختیار استفاده از حق وتو بر قوانینی که توسط  دولت طرح و از طریق مجلس به تصویب رسیده است را داراست؛ هرچند از لحاظ اجرایی قدرت چندانی برای وی در نظر گرفته نشده است. مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید تیمور شرقی در تاریخ 19 می 2017 در دیلی پایتخت این کشور، برگزار گردید. آقای فرانسیسکو گوتریس لو اولو که توانست 57 درصد آراء را در انتخابات 20 مارس 2017 کسب نماید، به عنوان رئیس جمهور این کشور برای مدت 5 سال معرفی گردید.

این کشور با توجه به سوابق تاریخی، موقعیت جغرافیایی و عوامل اقتصادی، فرهنگی و قومی با تعدادی از کشورهای جهان دارای روابط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی است. در سیاست خارجی تیمور شرقی، اولویت روابط دوجانبه در درجه اول با همسایگان و بعد از آن با کشورهای قدرتمند سیاسی و اقتصادی است که می توانند با در اختیار قرار دادن کمک های مالی و سیاسی، آینده این کشور تازه استقلال یافته را  تضمین نمایند.

تیمور شرقی از سال 2005 عضو مجمع منطقه ای آسه آن (ARF) بوده و در سال 2007 به پیمان مودت و همکاری این اتحادیه پیوست و سفیر این کشور در جاکارتا، اکردیته نزد آسه آن نیز می باشد.  همچنین تیمور شرقی یکسال پس از استقلال ، در سیزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در سال 2003 در مالزی شرکت کرد و رسما به جنبش عدم تعهد پیوست. از سال ۲۰۱۱ درخواست رسمی تیمور شرقی جهت عضویت در آسه آن در زمان ریاست دوره ای اندونزی  بر آسه آن، مطرح شده و همچنان در دست بررسی است.

روابط جمهوری اسلامی ایران و تیمور شرقی  

جمهوری اسلامی ایران از جمله دولت هایی بود که کشور جمهوری دموکراتیک تیمور شرقی را بلافاصله پس از اعلام استقلال به رسمیت شناخت  و سفیر وقت ایران در جاکارتا در مراسم جشن استقلال این کشور شرکت کرد. بعلاوه ایران در بین کشورهای خاورمیانه اولین کشوری است که سفیر خود را در جاکارتا به عنوان سفیر اکردیته در تیمور شرقی معرفی کرد.

اولین سفیر اکردیته جمهوری اسلامی ایران در تیمور شرقی آقای دکتر شهیدی مودب در تاریخ 19 آبانماه سال1382 استوار نامه خود را به آقای زانانا گوسمائو رئیس جمهور وقت تیمور شرقی تقدیم کرد و در حال حاضر جناب آقای محمد خوش هیکل آزاد پنجمین سفیر اکردیته جمهوری اسلامی ایران در تیمور شرقی می باشند که در تاریخ 98/12/1 استوارنامه خود را به آقای فرانسیسکو گوترش لو الو رئیس جمهور این کشور تقدیم نمودند.